به صورت کلی طرحواره ها اطلاعات مهمی را که افراد از طریق تجربه در طول زندگی مخصوصا در دورن کودکی کسب می کنند ، در خود دارند . از نظر مشاور روانشناس کسی که دارای طرحواره نقص و شرم می باشد این باور درونی را دارد که فردی ارزسمند و دوست داشتنی نیست . این افراد تصور می کنند چنانچه دیگران از حقیقت وجودی آنها آگاه شوند آنها را طرد می کنند و در واقع به دلیل نقصی که آنها در وجود خود دارند باعث دوست داشتنی نبودن آنها است . معمولا این افراد برای حفاظت از خودشان در برابر قضاوت دیگران و همچنین طرد شدن از سوی آنها ، از خودشان صحبت نمی کنند تا کسی نتواند تقص آنها را متوجه شده و باعث ایجاد احساس شرم در آنها شود . این افراد به صورت کلی احساس می کنند لیاقت دوست داشتن دیگران را ندارند و به همین علت نیز والدینشان آنها را دوست ندارد .

این افراد در زندگی مشترک نیز با همسر شان مشکلات فراوانی دارند و بهتر است کسانی که تمایل به ازدواج با این افراد دارند حتما پیش از اقدام به ازدواج سری به روانشناس قبل ازدواج بزنند و با مشکلات و سختی هایی که در رابطه با آن رو به رو خواهند شد آگاهی یابند . افرادی که دچار طرحواره نقص و شرم هستند نسبت به سرزنش شدن واکنشی شدید از خود نشان می دهند ، این واکنش ها نسبت به میزان تاثیر گذاری طرحواره نقص و شرم در افراد متفاوت است . به واکنش هایی که افراددر مقابل طرحواره ها نشان می دهند ، روش های مقابله ای می گویند . افرادی که دچار طرحواره نقص و شرم هستن از روش های مقابله ای همچون مواردی که عنوان می کنیم استفاده می کنند :

-         معمولا افرادی که دارای طرحواره نقص و شرم می باشند افرادی را برای معاشرت و زندگی خود انتخاب می کنند که بتوانند از آنها خوب انتقاد کنند و ایرادات آنها را بیان کنند . در واقع افراد ضعیف جزء کسانی هستند که مورد توجه افرادی با طرحواره نقص و شرم قرار می گیرند ، زیرا نقص آنها بیشر از خودشان است .

-         کمال گرایی از دیگر روش هایی می باشد که افرادی که طرحواره نقص و شرم دارند ، در پیش می گیرند . بسیاری از والدین سخت گیر در مشاور خانواده ایرانی از خود نشانه های بارز طرحواره نقص و شرم نشان می دهند . این افراد با تلاش برای بهترین بودن سعی می کنند احساسات منفی خود را مخفی کنند .

-         برخی دیگر از افرادی که دچار طرحواره نقص و شرم هستند ، دوری کردن را ترجیح می دهند . این افراد تمایل به حضور در جمع های خانوادگی و فامیلی را ندارند و دائما نگران هستند تا کسی متوجه نقایص آنها شده و آسیب ببینند .

-         یکی از مشکلاتی که ممکن است افراد با طرحواره نقص و شرم به آن دچار شود ، افسردگی می باشد . این افراد در اثر احساسات منفی که نسبت به خود دارند کم کم احساس افسردگی و عدم تمایل به روابط اجتماعی و فردی پیدا می کنند و همواره به دنبال عیوب خود می گردند .

ریشه های شکل گیری طرحواره نقص و شرم چیست ؟

والدین انتقاد گر : والدینی که دائما به فرزند خود می گویند او توانایی کاری را ندارد و فردی نالایق و بی کفایت است و از هر کاری که کودک انجام می دهد ایراد می گیرند و وی را مورد انتقادات شدید قرار می دهند ، کودک خود را دچار طرحواره نقص و شرم می کنند .

والدین بی محبت : والدینی که از ابراز محبت به کودک خود داری می کنند یا تمایلی در ابراز محبت یا در آغوش گرفتن کودک از خود نشان نمی دهند به صورت نا خود آگاه این پیغام را به کودک انتقال می دهند که وی دوست داشتنی نیست و لیاقت محبت را ندارد . بسیاری از این کودکان در بزرگسالی نیاز به مراجعه به مراکز مشاوره تهرانی را دارند تا این باور غلط در آنها باز نگری شده و با دیدگاهی مناسب جایگزین شود .

مقایسه شدن در کودکی : از دیگر دلایل ایجاد طرحواره نقص و شرم مقایسه کودک با کودکان دیگر ، اعم از خواهر و برادر یا کودکان فامیل می باشد و این عمل باعث می شود تا کودک احساس کند به اندازه کافی خوب نیست و هر چقدر هم تلاش کند ، دارای نقایص زیادی می باشد .

نقطه هدف در درمان طرحواره نقص و شرم چیست ؟

نقطه هدف در درمان افرادی که دچار طرحواره نقص و شرم می باشد ، افزایش احساس ارزشمندی در فرد این . این افراد باید بتوانند بپذیرند که لیاقت دریافت عشق و احترام را دارند . روانشناس تفاوت محدودیت با نقص را برای مراجع خود روشن می کند و مراجع با دریافت آگاهی از ریشه بروز مشکلات خود می تواند نقص های خود را اصلاح کرده و به بازسازی باور های خود بپردازد . افرادی که از روش طرحواره درمانی استفاده کرده اند در کنار دیگران احساس آرامش بیشتری می کنند ، می توانند خود را دوست داشته باشند ، نقایص و محدودیت های خود را می پذیرند و برای رفع آن تلاش می کنند و کمتر احساس بی پناهی و آسیب پذیری می کنند . این افراد آمادگی ورود به روابط اجتماعی را بدون ترس از طرد شدن پیدا می کنند و تعریف های دیگران را راحت تر پذیرفته و در مقابل انتقاد نیز مستحکم تر عمل می کنند . این افراد برای دوست داشته شدن دیگر به اطرافیان باج نمی دهند و روابطی را انتخاب می کنند که شان و احترام آنها در آن حفظ شود .

نویسنده : غزاله البهشتی  

تلفن : 22593216 – 22795735

آدرس : قیطریه – بلوار کاوه جنوب – نرسیده به خیابان دولت – نبش کوچه اخلاقی غربی – پلاک 29 – طبقه3